W wydanym w dniu 14-04-2015 r. wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie P 45/12 uznano, iż art. 96 ust. 1 i art. 97 ust. 1 ustawy Prawo bankowe, są sprzeczne z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, naruszając zasadę równości wobec prawa. Trybunał odroczył jednocześnie utratę mocy obowiązującej powołanych przepisów do dnia 01-08-2016 r., by umożliwić zakończenie spraw będących w toku oraz ewentualne uchwalenie przez ustawodawcę nowych rozwiązań, zastępujących instytucję bankowego tytułu egzekucyjnego (dalej b.t.e.).
Likwidacja b.t.e. powodować będzie szereg konsekwencji dla banków, odbierając im możliwość uzyskania tytułu wykonawczego w uproszczonej procedurze. Od września 2016 r. banki będą więc uprawnione do dochodzenia roszczeń na ogólnych zasadach, w trybach postępowania zwykłego, nakazowego czy upominawczego (także w jego elektronicznej wersji). Z punktu widzenia banków, będących klientami naszej kancelarii, te tryby postępowania są jednak znacznie bardziej kosztowne (w przypadku b.t.e. opłata od wniosku klauzulowego wynosiła 50 zł, niezależnie od wartości przedmiotu sporu) i powodują znaczące wydłużenie czasu potrzebnego do wszczęcia egzekucji (średni czas uzyskania tytułu wykonawczego w trybie b.t.e. wynosił około 30 dni, w przypadku elektronicznego postępowania upominawczego (dalej e.p.u.) wynosi on około 90 dni).
Banki, zobowiązane przepisami prawa do należytego zabezpieczenia udzialnych kredytów, zmuszone będą także do stosowania innych sposobów ochrony swoich praw, już w chwili zawierania umowy. Wsród dostępnych sposobów zabezpieczenia, na pierwszy plan wysuwa się możliwość uzyskania przez bank notarialnego oświadczenia dłużnika o poddaniu się egzekucji, w trybie art. 777 k.p.c. Banki uprawnione będą także do żądania zabezpieczenia spłaty w postaci weksli, czy poprzez umowę przewłaszczenia na zabezpieczenie. Zabezpieczenia te wiązać się jednak będą zwyle z koniecznością poniesienia dodatkowych kosztów przez bank, a w rezultacie przez klienta.
Jak wskazał Trybunał, stworzenie mechanizmów upraszaczających prowadzenie windykacji przez banki nie jest wykluczone. Instytucje prawne muszą jednak zapewnić równe traktowanie stron umowy i przyznawać dłużnikom uprawnienia, umożliwiające podjęcie pełnej ochrony ich praw. Do czasu utraty mocy obowiązującej przepisów prawa bankowego, ustawodawca ma więc możliwość stworzenia nowych regulacji, pozwalających na dochodzenie roszczeń bankowych w uproszczonej formie, przy jednoczesnych zachowaniu należytych standardów ochrony praw dłużnika. Oprzeć może się w tym zakresie m.in. na projektowanym już teraz rozwiązaniu, przewidującym zastąpienie instytucji b.t.e. jego elektroniczną wersją, na wzór e.p.u. W Sejmie trwają zaawansowane prace nad projektem ustawy w tym zakresie (druk sejmowy 2678).
Likwidacja b.t.e. nie oznacza, iż banki nie będą miały możliwości dochodzenia roszczeń majątkowych. Odbywać się to będzie zwykle w trybie e.p.u. lub postępowania nakazowego, w oparciu o wyciąg z ksiąg bankowych. Proces ten niewątpliwie będzie jednak bardziej kosztowny i w zdecydowanej większości przypadków wydłużony. Należy więc liczyć na to, iż ustawodawca wprowadzi do systemu prawnego nowe regulacje, zapewniające z jednej strony realizację konstytucyjnych praw wierzyciela do szybkiego i efektywnego wszczęcia i prowadzenia postępowania egzekucyjnego, z drugiej zaś należytą ochronę praw dłużnika, przy zachowaniu równości stron postępowania.
Jan Prasałek, Associate, Kancelaria Rączkowski, Kwieciński, Adwokaci Specjalista ds. prawnych zespołu prawnego windykacji. Specjalizuje się w postępowaniach egzekucyjnych i prawie bankowym. Zajmuje się prawną obsługą podmiotów bankowych w zakresie windykacji masowej.
Informacja prasowa do pobrania
