Współpraca w zespole jest kluczowym elementem osiągania sukcesu w biznesie. Niestety, czasem mogą pojawić się negatywne zjawiska, które zagrażają harmonii i produktywności, a jednym z najpoważniejszych z nich jest wystąpienie mobbingu. Mobbing w pracy to nie tylko problem jednostki, ale także poważne zagrożenie dla całości firmy. W tym artykule przedstawimy Państwu, dlaczego mobbing jest tak poważnym problemem w firmach i jak przedsiębiorcy mogą się przygotować, aby uniknąć tego problemu w swojej organizacji.
Czym jest mobbing w pracy?
Mobbing w pracy to systematyczne, celowe i długotrwałe prześladowanie, zastraszanie, poniżanie lub wykluczanie pracownika przez innych pracowników lub przełożonych. Jest to forma psychologicznej i emocjonalnej przemocy, która może przybrać wiele form, takich jak wyśmiewanie, ignorowanie, rozpowszechnianie plotek, zaniedbywanie, nadmierne kontrolowanie, odbieranie zasłużonych nagród czy nawet agresję fizyczną.
Mobbing może mieć ogromny wpływ na zdrowie psychiczne i fizyczne ofiary, prowadząc do obniżonej samooceny, depresji, lęków oraz innych problemów zdrowotnych. Często powoduje u ofiary zaniżoną ocenę przydatności zawodowej.
Przykłady mobbingu w pracy
Mobbing może przybierać różne formy, które często zaczynają się niewinnie, a następnie narastają w intensywności. Oto niektóre z powszechnych przejawów mobbingu:
- Wykluczanie społeczne: Ofiara zostaje zaniedbana przez współpracowników lub celowo wykluczana z działań grupowych.
- Odwiedziny na prywatnym terenie: Mobber zaczyna niespodziewanie pojawiać się w życiu prywatnym ofiary.
- Krytyka i poniżanie publiczne: Osoba mobbingowana jest publicznie krytykowana, wyśmiewana lub poniżana na spotkaniach czy w innych sytuacjach zawodowych.
- Manipulacja informacjami: Mobber często oskarża swoją ofiarę o błędy, których nie popełniła lub celowo przekręca fakty aby ją skompromitować.
- Nadmierne obciążenie pracą: Ofiara jest zmuszana do wykonywania nadmiernie trudnych zadań lub pracy po godzinach.
- Zaniedbywanie informacyjne: Ofiara jest pomijana w kwestiach ważnych dla jej pracy, co wpływa na jej efektywność i osiągnięcia.
- Złośliwe plotki i oszczerstwa: Rozpowszechnianie fałszywych informacji lub plotek w celu zaszkodzenia reputacji ofiary.
Wszystkie ww. zachowania dotyczące pracownika mają wpływ na jego samopoczucie oraz zachowanie w pracy. Pracownik, który nie czuje się komfortowo wśród zespołu współpracowników może rozwiązać umowę oraz domagać się od pracodawcy odszkodowania.
Kto jest narażony na mobbing w pracy?
Mobbing może spotkać każdego pracownika, niezależnie od płci, wieku czy pozycji zawodowej. Jednak pewne grupy pracowników są bardziej podatne na to zjawisko. Zazwyczaj ofiarami mobbingu padają nowi pracownicy firmy. Mogą oni zostać wyizolowani lub wykluczeni ze społeczności pracowniczej. Takie odrzucenie w pierwszych dniach nowo rozpoczętej pracy może zaważyć na dalszej współpracy z daną organizacją.
Kolejną grupą osób narażonych na bycie ofiarą mobbingu są pracownicy niższych szczebli. Często stają się oni łatwym celem dla mobbera. W takiej sytuacji osobą stosującą mobbing jest zazwyczaj przełożony. Przez zajmowaną pozycję czuje wyższość nad pracownikiem niższego szczebla co przyczynia się do stosowania zachowań niezgodnych mobbingowych.
W wielu organizacjach nadal możemy spotykać się z przejawami mobbingu na tle odmienności. Osoby o innej orientacji seksualnej, rasowej lub wyznaniowej często narażone są na nieprzychylność współpracowników. Nękanie, obelgi oraz wszelkie inne działania dążące do poniżenia pracownika lub też skierowane przeciwko pracownikowi lub osobom niezgadzającym się z działaniami mobbera przyczyniają się do rozstroju zdrowia pracownika.
Działania mobbingowe wymierzane są. również w osoby o nietypowych cechach zewnętrznych. Pracownicy wyróżniający się na tle zespołu współpracowników np. przez wady genetyczne zmieniające ich wygląd zewnętrzny padają ofiara wyśmiewanie oraz komentowania ich wyglądu zewnętrznego wśród pracowników.
Czy mobbing jest poważnym problemem w firmach?
Współczesny świat pracy jest świadkiem stałego postępu technologicznego i zmian w sposobach komunikacji, ale niestety, stosowanie mobbingu pozostaje nadal palącym problemem w wielu firmach. Pomimo rosnącej świadomości na temat znaczenia zdrowego środowiska pracy i umiejętności interpersonalnych, mobbing nadal stanowi poważne wyzwanie dla pracodawców i organizacji.
W dobie globalizacji i intensywnego rytmu życia zawodowego, pracownicy często narażeni są na presję czasową, stres i konkurencyjność. Te czynniki mogą przyczynić się do wzrostu ryzyka mobbingu, który może wywołać negatywne skutki dla zaangażowania, efektywności i dobrostanu pracowników.
Technologie cyfrowe i media społecznościowe, choć przynoszą wiele korzyści, również stwarzają nowe możliwości dla mobbingu. Wystarczy jedno kliknięcie, aby obrazić, upokorzyć lub zmanipulować informacją, co może prowadzić do poważnych konsekwencji emocjonalnych dla ofiar.
W miarę jak coraz więcej organizacji zdaje sobie sprawę z wagi problemu mobbingu, podejmuje działania na rzecz jego zwalczania. Niemniej jednak, nadal istnieją sytuacje, w których mobbing jest lekceważony, ignorowany lub niedostatecznie adresowany przez kierownictwo. To sprawia, że mobbing pozostaje istotnym wyzwaniem, które ma wpływ na morale pracowników, efektywność organizacji oraz ogólną kulturę pracy.
Jak przedsiębiorca powinien przygotować swoją firmę, aby zapobiec mobbingowi?
Przede wszystkim, każda firma powinna wprowadzić jasną politykę antymobbingową. To oficjalne oświadczenie firmy, które wyraźnie określa, że mobbing nie będzie tolerowany. Pracownicy muszą wiedzieć, że działania mobbingowe będą traktowane poważnie i będą za nie odpowiednie konsekwencje.
Ważne jest także zapewnienie szkoleń antymobbingowych dla wszystkich pracowników i kadry zarządzającej. Edukowanie personelu na temat rozpoznawania, zapobiegania i reagowania na pojęcie mobbingu pozwala stworzyć atmosferę świadomości i zrozumienia problemu.
Promowanie zdrowej atmosfery pracy to kolejny kluczowy element w przeciwdziałaniu mobbingowi. Przedsiębiorcy powinni stworzyć atmosferę pracy opartą na szacunku, wsparciu i równości. Regularne spotkania zespołu, sesje rozwiązywania konfliktów i okazjonalne wydarzenia integracyjne pomagają zbudować więzi między pracownikami, redukując ryzyko powstawania sytuacji mobbingowych.
Firma powinna mieć także klarowne procedury składania skarg na przypadki mobbingu. Osoby zgłaszające tego typu sytuacje muszą czuć się bezpieczne i chronione przed odwetem. Pracodawca powinien skrupulatnie badać każde zgłoszenie i podejmować odpowiednie działania.
Zarząd i kadra kierownicza powinny być wzorem w zakresie zachowania i komunikacji. Promowanie szacunku i współpracy przez osoby na najwyższych stanowiskach jest kluczowe dla budowania kultury organizacyjnej wolnej od mobbingu.
Warto regularnie monitorować atmosferę pracy, aby wcześnie wykryć potencjalne przypadki mobbingu. Jeśli pojawią się sygnały wskazujące na nieodpowiednie zachowania, firma powinna działać szybko i skutecznie, aby przerwać tę szkodliwą praktykę.
Warto przygotować może pomóc w tworzeniu zdrowszego i bardziej harmonijnego środowiska pracy, w którym mobbing stanie się zjawiskiem marginalnym. Pamiętajmy, że wszystkie działania mające na celu przeciwdziałać mobbingowi wymaga współpracy i zaangażowania wszystkich pracowników oraz kierownictwa.
Mobbing w pracy a polskie przepisy prawne
W Polsce, jak i w większości krajów, istnieją konkretne przepisy prawne mające na celu ochronę pracowników przed mobbingiem i innymi formami przemocą w miejscu pracy. Kodeks pracy zawiera szczegółowe zapisy, które mają na celu zapewnienie bezpiecznego i godnego środowiska pracy dla wszystkich pracowników. Poniżej przedstawiamy kilka kwestii prawnych związanych z mobbingiem w miejscu pracy w Polsce.
Kodeks pracy
Artykuł 94¹ Kodeksu pracy zawiera definicję mobbingu oraz określa obowiązki pracodawcy w zakresie jego przeciwdziałania. Mobbing jest tu określany jako zachowanie pracownika lub pracodawcy lub osoby działającej w imieniu pracodawcy, które naruszają godność lub zdrowie pracownika lub tworzą wobec niego zagrożenie lub poniżenie, a także wpływają na tworzenie dla pracownika w miejscu pracy wrogiego lub upokarzającego środowiska.
Według Kodeksu pracy, pracodawca ma obowiązek:
- Przeciwdziałać sytuacjom mobbingowym poprzez podejmowanie działań mających na celu zapobieganie oraz eliminowanie tego zjawiska.
- Zbierać informacje o zachowaniach mobbingowych oraz reagować na zgłoszenia dotyczące mobbingu w miejscu pracy.
- Zabezpieczać dane dotyczące zgłoszeń oraz przeprowadzonych działań mających na celu uniknięcie mobbingu w pracy.
Jakie działania może podjąć ofiara mobbingu?
W świetle polskiego prawa, osoba będąca ofiarą mobbingu ma prawo do:
- Skorzystania z procedury zgłoszenia przypadku mobbingu do pracodawcy.
- Wniesienia skargi do sądu pracy w przypadku niereagowania pracodawcy na zgłoszenie mobbingu lub w przypadku niewłaściwego rozpatrzenia skargi.
- Otrzymania odszkodowania lub zadośćuczynienia za doznane szkody w wyniku mobbingu.
Polskie przepisy prawne dają pracownikom narzędzia i środki ochrony przed mobbingiem, jednak skuteczność działań w dużej mierze zależy od odpowiedniej implementacji i przestrzegania tych przepisów przez pracodawców oraz pracowników.
Ochrona sygnalistów a przeciwdziałanie mobbingowi
W kontekście walki z mobbingiem w miejscu pracy, warto wspomnieć o ustawie o sygnalistach, która ma istotne znaczenie dla tworzenia bezpiecznego i etycznego środowiska pracy. Ustawa o sygnalistach, znana również jako ustawa o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa (whistleblowing), została wprowadzona w celu ochrony pracowników, którzy sygnalizują nieprawidłowości, nadużycia lub działania niezgodne z prawem w swojej organizacji.
W Polsce, ustawa o sygnalistach została uchwalona w 2019 roku jednak nadal nie weszła ona w życie. W myśl ustawy sygnaliści, czyli pracownicy, którzy zgłaszają nieprawidłowości, mogą liczyć na ochronę przed represjami i odwetem ze strony pracodawcy. Ustawa ta ma za zadanie chronić sygnalistów przed zwolnieniem lub innymi formami niesprawiedliwego traktowania w związku ze zgłoszeniem nieprawidłowości.
Wejście w życie ustawy o sygnalistach stanowi istotny krok w kierunku budowania kultury uczciwości, odpowiedzialności i przejrzystości w miejscu pracy. Dzięki tej ustawie pracownicy poczują większą pewność, że mogą zgłaszać przypadki mobbingu lub innych nieprawidłowości bez obawy o negatywne konsekwencje dla swojej kariery czy pozycji w firmie.
Już teraz warto przygotować swoją firmę na nadchodzące wymagania ustawowe. w naszej opinii najefektowniejszą metodą jest:
- Przeprowadzenie szkolenie dotyczącego nadchodzących zmian oraz opracowanie planu wdrożenia
- Rewizja aktualnych procedur, aktualizacja o wymagane kwestie
- Opracowanie regulaminu zgłaszania naruszeń
- Wdrożenie rejestru zgłoszeń wewnętrznych
- Wprowadzenie narzędzia do przyjmowania zgłoszeń oraz obsługa zgłoszeń sygnalistów – najlepiej zarządzanego przez firmę zewnętrzną, zapewni to pracownikom poczucie anonimowości
Podsumowanie
Niezależnie od postępu technologicznego i zmieniających się trendów w świecie pracy, mobbing pozostaje aktualnym i poważnym problemem w firmach. Konieczne jest kontynuowanie wysiłków w zakresie edukacji, świadomości i wdrażania skutecznych mechanizmów przeciwdziałania mobbingowi. Poprzez wprowadzenie odpowiednich polityk, szkoleń, edukacji, promowanie zdrowej atmosfery pracy, reagowanie na skargi oraz dawanie dobrego przykładu, mogą stworzyć zespół, w którym szacunek i współpraca będą priorytetem, a mobbing nie będzie mieć miejsca. Taka firma ma większe szanse na osiągnięcie sukcesu i budowanie pozytywnego wizerunku na rynku.
