Mobbing w firmie to zawsze bardzo trudna sytuacja z perspektywy pracowników, ale też wyzwanie dla pracodawców, którzy nie zawsze wiedzą, jak reagować na dokonane zgłoszenia i zidentyfikowane nieprawidłowości. Same zarzuty dotyczące mobbingu – niezależnie od tego czy ten rzeczywiście występował – brzmią poważnie, generują wiele emocji i nie mogą zostać zlekceważone. Jak sobie najlepiej poradzić z taką sytuacją od strony prawnej?
Pracodawcy mają obowiązek przeciwdziałać mobbingowi
Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej.
Przepisy Kodeksu pracy nakładają na pracodawców obowiązek przeciwdziałania mobbingowi. Z obowiązkiem tym związana jest odpowiedzialność – pracownik, który czuje się niewłaściwie traktowany, nie musi kierować swoich roszczeń bezpośrednio przeciwko osobie, która dopuściła się mobbingu, lecz może dochodzić odszkodowania lub zadośćuczynienia od zatrudniającej go firmy, jeżeli wykaże, że ta nie zareagowała w odpowiedni sposób. Dlatego z punktu widzenia pracodawców niezwykle ważne jest, by reagować na wszelkie przejawy niedopuszczalnych zachowań, jak również działać prewencyjnie. Takich spraw nie powinno się „zamiatać pod dywan”.
Procedury antymobbingowe: kluczowe dokumenty dla firmy
Ustawa nie odpowiada na pytanie, na czym mają polegać działania przeciwdziałające mobbingowi. Wykonując kodeksowy obowiązek, coraz więcej pracodawców decyduje się na wprowadzenie w swoich firmach procedur i polityk antymobbingowych oraz powoływanie komisji antymobbingowych.
Wdrażanie procedury antymobbingowej
Zarówno kadra menedżerska, działy HR, jak i pozostali pracownicy coraz częściej są szkoleni w tym zakresie. Warto jednak pamiętać, że – choć dokumenty w postaci procedur antymobbingowych, kodeksów etyki czy zasad właściwego postepowania mają istotne znaczenie dowodowe w postępowaniach sądowych o zadośćuczynienie z tytułu mobbingu – ich obowiązywanie samo w sobie nie zwalnia jeszcze pracodawcy od odpowiedzialności. Kluczowe znaczenie ma bowiem to, jak procedury te są wcielane w życie.
Efektywne procedury antymobbingowe
To, by procedury antymobbingowe w firmie były przeprowadzone w sposób rzetelny i uczciwy, a nie istniały jedynie „na papierze”, stanowi nie tylko gwarancję obiektywnego rozpatrzenia zgłoszenia dla pracownika, ale jest też zabezpieczeniem dla pracodawców. Takie postępowanie może uchronić firmy przed ewentualnymi roszczeniami w konkretnej sprawie i umożliwia zidentyfikowanie z wyprzedzeniem nieprawidłowości, które mogą w przyszłości stać się źródłem głębszych problemów.
Rola komisji antymobbingowej: organizacja i wsparcie
Jednocześnie wyzwaniem dla działów HR, na których zwykle spoczywa ciężar zorganizowania prac komisji antymobbingowej, jest sprawna organizacja takiego postępowania od strony formalnej, jak również zapewnienie składu, który nie jest dostatecznie zaangażowany w sprawę i zachowa pełen obiektywizm.
Wsparcie zewnętrznych specjalistów
Nieocenione w tym względzie może być wsparcie zewnętrznych specjalistów, którzy również mogą wejść w skład takiej Komisji – zwłaszcza prawników, specjalizujących się w prawie pracy. Obecność takich osób zapewnia właściwy pod względem formalnym przebieg postępowania, które pod wieloma względami przypomina przecież postępowanie sądowe – przesłuchiwani są świadkowie, zbierane są dokumenty, a na końcu wydawane jest rozstrzygnięcie – najczęściej w formie określonych rekomendacji lub raportu. Doświadczenie prawników wyniesione z sal sądowych może okazać się tu bardzo pomocne.
Zewnętrzni prawnicy: kluczowi w procesie antymobbingowym
Obecność osób spoza organizacji chroni też pracodawcę przed potencjalnymi zarzutami, że był on „sędzią we własnej w sprawie” i rozpatrzył sprawę w sposób nieobiektywny, ukierunkowując je pod z góry założoną tezę.
Trzeba również pamiętać, że sprawy dotyczące mobbingu czy dyskryminacji często niosą ze sobą niemały „bagaż emocjonalny”, który nie zawsze pozwala rozstrzygnąć sprawę w sposób w pełni obiektywny osobom pracującym wewnątrz firmy. Spojrzenie na sytuację przez prawników z zewnątrz może okazać się więc pomocne również z tej perspektywy.
Przeprowadzenie postępowania antymobbingowego może wydawać się uciążliwym obowiązkiem, ale z odpowiednim wsparciem prawnym można przeprowadzić je profesjonalnie, rzetelnie, a zarazem sprawnie. Odpowiednia reakcja na zgłoszenie może uchronić pracodawcę od poniesienia konsekwencji prawnych. Bardziej uciążliwe, a nawet bardziej kosztowne – od powołania komisji – może okazać się bowiem zdawkowe potraktowanie zgłoszenia mobbingowego.
