Nowelizacja ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym („Ustawa o KRS”) przygotowana przez Ministerstwo Sprawiedliwości realizuje cele deregulacyjne i cyfryzacyjne: ma ułatwić kontakt przedsiębiorców oraz organizacji z administracją, zmniejszyć koszty, ograniczyć obowiązki formalne, a także doprowadzić do ujednolicenia procedur rejestrowych w całym KRS.
Kluczowe założenia nowelizacji to zniesienie obowiązku publikacji wpisów w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, umożliwienie dostępu do danych KRS przez interfejsy usług sieciowych (API) dla podmiotów wykonujących zadania publiczne, pełna elektronizacja rejestru stowarzyszeń, fundacji i organizacji społecznych i ustanowienie sankcji za nieuprawniony dostęp do danych przez usługi sieciowe.
Zniesienie obowiązku publikacji w MSiG
Nowelizacja przewiduje uchylenie obowiązku ogłaszania wpisów w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. W praktyce oznacza to, że wpis w samym KRS będzie wystarczający. Faktycznie, publikacja ogłoszeń w MSiG posiadała uzasadnienie, gdy informacje rejestrowe nie były tak łatwo dostępne jak obecnie – tj. za pomocą sieci Internet.
Niewątpliwą korzyścią wynikającą z wprowadzonej zmiany jest redukcja kosztów ponoszonych przez przedsiębiorców (publikacje w MSiG były obciążeniem finansowym) oraz uproszczenie procedur formalnych i ograniczenie biurokracji. Dotychczas, ogłoszenie wpisu w MSiG podlegało opłacie stałej w wysokości 100 zł.
Tym samym, nie będzie już obowiązywało domniemanie wynikające z art. 15 ustawy o KRS, który wskazywał, że od dnia ogłoszenia w MSiG nikt nie może zasłaniać się nieznajomością ogłoszonych wpisów. Gdy ustawa wejdzie w życie, system domniemań wynikających z Ustawy o KRS, będzie opierał się na publikacji w tymże rejestrze.
API i dostęp sieciowy do danych KRS
Jedna z ważniejszych innowacji polega na umożliwieniu podmiotom publicznym oraz podmiotom realizującym zadania publiczne uzyskania dostępu do danych z KRS za pośrednictwem interfejsów API (czyli automatycznych połączeń systemów informatycznych). Taki dostęp będzie wymagał zgody Ministra Sprawiedliwości.
Projekt przewiduje obowiązek informacyjny dla podmiotów, którym udzielono dostępu – w zakresie zmian wpływających na bezpieczeństwo i legalność korzystania z danych. W razie niespełnienia warunków (np. brak wdrożenia zabezpieczenia technicznego), podmiot musi zaprzestać korzystania z dostępu. Nieuprawniony dostęp będzie sankcjonowany karą grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do 2 lat.
Elektronizacja rejestru stowarzyszeń i organizacji społecznych
Projekt przewiduje ujednolicenie procedur rejestrowych dla stowarzyszeń, innych organizacji społecznych lub zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów zdrowotnej, analogicznie do tego, co już od lat funkcjonuje w rejestrze przedsiębiorców. W szczególności wnioski rejestrowe (i inne, w tym pisma) będą składane wyłącznie elektronicznie, a akta rejestrowe będą prowadzone wyłącznie w systemie teleinformatycznym. Dotychczas wnioski można było składać za pośrednictwem systemu PRS, ale również w postaci papierowej.
To rozwiązanie ma dać większą efektywność, spójność, łatwiejszy dostęp do akt i eliminację redundancji dokumentów papierowych.
Wnioski i rekomendacje
Nowelizacja Ustawy o KRS to krok ku dalszej cyfryzacji i uproszczeniu procedur rejestrowych. Część przepisów – szczególnie te regulujące ogólne obowiązki i API – zacznie obowiązywać po 14 dniach od ogłoszenia, natomiast przepisy stricte związane z elektronicznym prowadzeniem akt i składaniem wniosków w rejestrze stowarzyszeń będą miały dłuższy vacatio legis (zaczną obowiązywać w 2027 r.). To pozwoli Sądom Rejestrowym, Ministerstwu i innym kluczowym podmiotom przygotować systemy, przetrenować procedury, przystosować oprogramowanie i zapewnić migrację danych.
Co do zasady, do postępowań przed sądem rejestrowym wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.
