W 2024 roku świat biznesu stoi przed istotnymi przemianami z powodu wprowadzonych zmian w prawie, które mają bezpośredni wpływ zarówno na działające, jak i dopiero powstające przedsiębiorstwa. Nowe regulacje prawne skupiają się na kwestiach związanych z nowymi obowiązkami cywilnymi, handlowymi, administracyjnymi i odpowiedzialnością społeczną firm. Te innowacyjne przepisy prawne mają na celu dostosowanie środowiska regulacyjnego do nowych wyzwań, jakie stawiają przedsiębiorstwom dynamiczne zmiany technologiczne, społeczne i ekonomiczne. W niniejszym artykule przyjrzymy się głównym aspektom tych zmian i ich potencjalnemu wpływowi na świat biznesu, analizując, jak przedsiębiorstwa będą musiały dostosować swoją strategie do nowej rzeczywistości prawnej w 2024 roku.
Obowiązkowy KSeF
Od 1 lipca 2024 r. zacznie obowiązywać nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług, wprowadzająca obowiązek e-fakturowania. W tym celu były wprowadzane nowe narzędzia umożliwiające wypełnianie nałożonych na przedsiębiorców obowiązków, takie jak: zintegrowanie aplikacji e-mikrofirma z Krajowym Systemem e-Faktur, czy wprowadzenie aplikacji mobilnej KSeF. Obecnie, przedsiębiorcy mogą dobrowolnie korzystać z KSeF, jednak od wejścia w życie niniejszej regulacji, w relacjach B2B będą zobowiązani do wystawiania e-faktur. Dla podatników zwolnionych podmiotowo oraz przedmiotowo z VAT, termin na wdrożenie KSeF uległ wydłużeniu o dodatkowe pół roku – KSeF w ich przypadku będzie obowiązkowy od 1 stycznia 2025 r.
W wyniku nowelizacji termin zwrotu VAT zmniejszy się z 60 do 40 dni, wprowadzony zostanie ujednolicony wzór faktury oraz nastąpi ograniczenie obowiązku przechowywania dokumentów, ponieważ e-faktury będą archiwizowane w KSeF przez okres 10 lat. Faktury z kas fiskalnych będą mogły być wystawiane w dotychczasowej formie do 31 grudnia 2024 r., natomiast paragon z NIP będzie uznawany jak faktura uproszczona do 31 grudnia 2024 r. Wyłączeniu z KSeF zostały objęte faktury konsumenckie (B2C), jak również bilety spełniające funkcję faktury (np. paragony na autostradach płatnych).
Nowelizacja Prawa o ruchu drogowym
1 stycznia 2024 r. weszły w życie zmiany w Prawie o ruchu drogowym, które wprowadziła ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości z 7 lipca 2023 r. Głównym postanowieniem nowelizacji jest zniesienie obowiązku zgłaszania faktu nabycia pojazdu oraz powrót obowiązku przerejestrowania auta zarejestrowanego w Polsce. Właściciel pojazdu (przedsiębiorca), który prowadzi w Polsce działalność w zakresie obrotu pojazdami, został zobowiązany do złożenia w ciągu 90 dni od daty zakupu wniosku o rejestrację. Obowiązek obowiązuje w przypadku nabycia pojazdu na terenie RP, dopuszczenia do obrotu pojazdu sprowadzonego spoza Unii Europejskiej przez organ Krajowej Administracji Skarbowej, jak również sprowadzenia do Polski pojazdu z terytorium innego państwa członkowskiego UE. Ustawodawca zachował jednak obowiązek powiadomienia starosty w przypadku zbycia pojazdu. Dotychczasowy właściciel będzie zobowiązany do złożenia stosownego zawiadomienia w ciągu 30 dni od daty sprzedaży.
Ustawodawca przewidział również poszczególne sankcje za niedochowanie nowych obowiązków związanych z rejestracją pojazdów:
Przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą w zakresie obrotu pojazdami będzie mógł otrzymać karę pieniężną w wysokości 1.000 zł, jeśli nie złoży wniosku o rejestrację samochodu nabytego w Polsce lub sprowadzonego. Niedopełnienie tego obowiązku w terminie 180 dni od daty nabycia pojazdu, skutkować będzie podwojeniem kary grzywny. Brak zawiadomienia o zbyciu pojazdu może skończyć się nałożeniem kary w wysokości 250 zł.
Nowelizacja Kodeksu spółek handlowych
15 września 2023 r. weszła w życie nowelizacja Kodeksu spółek handlowych, w której zostały określone nowe zasady dotyczące transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek. Wprowadzone zostały również dodatkowe środki ochrony wobec pracowników takich firm. W ramach nowelizacji, zrównano w zakresie reorganizacji zarówno krajowy, jak i transgraniczny status spółki komandytowo-akcyjnej i spółki kapitałowej, przyznano spółce komandytowo-akcyjnej pełną zdolność łączeniową i podziałową, jak również wprowadzono nowy typ krajowego podziału częściowego spółki (podział przez wyodrębnienie) oraz nowego uproszczonego typu łączenia krajowego i transgranicznego (połączenie przez przejęcie). Postanowienia nowelizacji umożliwiają również zapoznanie się przez wspólników (przed powzięciem uchwały o danej operacji transgranicznej) z opinią i uwagami pracowników, wspólników czy wierzycieli.
Implementacja Dyrektywy Plastikowej
Kolejno od 24 maja 2023 r. oraz od 13 października 2023 r. obowiązują przepisy: Ustawy z dnia 14 kwietnia 2023 r. o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw oraz Ustawy z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw. Wskazane akty prawne implementują dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko, tzw. Dyrektywy SUP lub Dyrektywy Plastikowej. W wyniku implementacji, do krajowego porządku prawnego wprowadzono obowiązek dokonywania opłat od opakowań jednorazowego użytku PET oraz opłat na pokrycie kosztów zagospodarowania odpadów.
Nowe obowiązki wynikające z implementacji Dyrektywy Plastikowej dotyczą głównie przedsiębiorców, którzy wprowadzają do obrotu określone typy opakowań, a także wyroby znajdujące się w takich opakowaniach, a także wyroby znajdujące się w takich opakowaniach.. W szczególności dotyczy to szerokiej gamy opakowań plastikowych. Ustawy wprowadzają obowiązki odpowiedniego oznakowania określonych produktów PET, prowadzenia ewidencji oraz składania sprawozdań o liczbie nabytych i wydanych opakowań jednorazowego użytku PET.
Slim Vat 3
Chodź ustawa zmieniająca ustawę o podatku od towarów i usług zaczęła obowiązywać od 1 lipca 2023 r., to dopiero od 1 stycznia 2024 r. weszły w życie wszystkie przepisy nowelizacji. Do kluczowych zmian regulacji należy zaliczyć podwyższenie limitu sprzedaży małego podatnika z 1,2 do 2 mln euro oraz wprowadzenie możliwości rezygnacji z obowiązku drukowania dokumentów fiskalnych. Wycofano się również z oficjalnego wymogu posiadania faktury dotyczącej wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, przy odliczaniu podatku naliczonego z tego tytułu. Co więcej, na skutek nowelizacji rozszerzono możliwość przeznaczenia środków zgromadzonych na rachunku VAT, na kolejne podatki oraz opłaty, m.in. na podatek od sprzedaży detalicznej.
Ustawodawca wprowadził również system miarkowania sankcji VAT:
Fiskus podczas ustalania kary za nieprawidłowości w rozliczaniu się z podatku VAT musi wziąć pod uwagę sytuację ekonomiczną podatnika.
Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego
Już od 1 lipca 2023 r. obowiązuje jedna z większych w ostatnim czasie nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego. Na jej skutek do procedury cywilnej zostało wprowadzonych wiele zmian mających istotne znaczenie dla przedsiębiorców podczas dochodzenia swoich należności na drodze sądowej. Jedną z istotniejszych jest podwyższenie progu kwotowego właściwości sądu okręgowego do wysokości 100 tys. zł (dotychczas wynosił on 75 tys. zł). Wprowadzono również nowy rodzaj pełnomocnictwa — pełnomocnictwo do doręczeń, które pozwala stronie umocować dowolną osobę fizyczną wyłącznie do odbioru korespondencji sądowej. Bardzo istotnym z punktu widzenia prawa dla biznesu postanowieniem zawartym w przeprowadzonej nowelizacji jest dodanie nowego działu do Kodeksu postępowania cywilnego: „postępowanie z udziałem konsumentów. Jego przepisy mają zastosowanie w sprawach o roszczenia konsumenta przeciwko przedsiębiorcy oraz o roszczenia przedsiębiorcy przeciwko konsumentowi – przedsiębiorcy zostali zobowiązani powoływać wszelkie twierdzenia i dowody w pierwszym piśmie, pod rygorem prekluzji dowodowej. Wartym podkreślenia elementem nowelizacji jest również regulacja dotycząca etapu przedprocesowego, zgodnie z którą przedsiębiorca niepodejmujący próby polubownego załatwienia sporu lub mediujący w złej wierze ponosi ryzyko obciążenia kosztami niezależnie od wyniku sprawy.
Podatek minimalny
Od Nowego Roku zaczęły obowiązywać przepisy o podatku minimalnym. Przedsiębiorcy zostaną zobowiązani do jego uiszczenia po raz pierwszy w 2025 r., jeśli będą mieć straty podatkowe lub nie przekroczą 2-proc. progu rentowności (udziału dochodów w przychodach). Co do zasady, podatek minimalny może zapłacić spółka będąca podatnikiem CIT (spółka akcyjna, sp. z o.o., prosta spółka akcyjna, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna oraz wybrane spółki jawne lub ich zagraniczne odpowiedniki, jeśli prowadzą działalność poprzez położony w Polsce zagraniczny zakład).
Powyższe rozwiązanie zostało wprowadzone przez Polski Ład. Ówczesny rząd wycofał się z jego głównych założeń, natomiast nowelizacja ustawy o CIT z dnia 7 października 2022 r. jedynie odsunęła wejście w życie przepisów o podatku minimalnym.
Wprowadzone zmiany w prawie dla biznesu przynoszą nowe perspektywy i wyzwania dla przedsiębiorców. Optymalne wykorzystanie nowych regulacji może przyczynić się do wzrostu innowacyjności i zrównoważonego rozwoju firm. Jednocześnie, konieczne będzie skrupulatne dostosowanie się do nowych wymogów, aby uniknąć potencjalnych konsekwencji prawnych. W świetle tych zmian, przedsiębiorcy coraz częściej skłaniają się do ścisłej współpracy z doradcami prawnymi oraz do monitorowania dalszej ewolucji prawa biznesowego.
