Świat HR i prawa pracy jest światem dynamicznym i ciągle zmieniającym się. Szczególnie będzie to widać w 2023 roku. W tym roku czekają nas zmiany, na które pracodawcy czekali niekiedy od kilku lat. Na pierwszy plan wysuwa się uregulowanie pracy zdalnej, ale nie mniej ważne będą zbliżające się zmiany wynikające z wdrożenia dyrektywy work life balance. Do tego dojdzie jeszcze szereg innych zmian. Warto trzymać rękę na pulsie.
1. Wzrost płacy minimalnej
Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 13 września 2022 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2023 r. od 1 stycznia 2023 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 3.490 zł brutto, natomiast od 1 lipca 2023 r. będzie wynosiło 3.600 zł brutto. W związku ze zmianą wysokości płacy minimalnej wzrostowi podlegają również świadczenia obliczane na jego podstawie, czyli maksymalna kwota odprawy pieniężnej, dodatek za pracę w porze nocnej oraz wynagrodzenie za przestój;
2. Wzrost minimalnej stawki godzinowej
Od 1 stycznia 2023 r. wzrosła również minimalna stawka godzinowa – z 19,70 zł do 22,80 zł brutto. Ponadto od 1 lipca 2023 r. zacznie obowiązywać nowa minimalna stawka godzinowa w wysokości 23,50 zł brutto. Wzrost stawki godzinowej dotyczy osób świadczących pracę na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenie lub o świadczenie usług (osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą niezatrudniających pracowników i zleceniobiorców);
3. Praca zdalna i kontrola trzeźwości
1 grudnia 2022 r. Sejm uchwalił rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw obejmujący zagadnienia dot. pracy zdalnej oraz możliwości przeprowadzania przez pracodawcę kontroli trzeźwości pracowników. W zakresie pracy zdalnej najważniejsze postanowienia obejmują m.in.: konieczność określenia zasad pracy zdalnej w porozumieniu między pracodawcą a związkami zawodowymi; zobowiązanie pracodawcy do uwzględnienia wniosku pracownika o wykonywanie pracy zdalnej w przypadku, gdy zostanie złożony przez pracownika wychowującego dziecko do 4 roku życia, a także pracownika sprawującego opiekę nad członkiem rodziny; nałożenie na pracodawcę obowiązku zapewnienia pracownikowi materiałów i narzędzi pracy niezbędnych do wykonywania pracy zdalnej, a także pokrycia kosztów bezpośrednio związanych z wykonywaniem pracy zdalnej. W zakresie kontroli trzeźwości projekt przewiduje m.in.: możliwość przeprowadzenia kontroli prewencyjnej lub kontroli w przypadku uzasadnionego podejrzenia, że pracownik jest w stanie nietrzeźwości po spożyciu alkoholu lub innych substancji; konieczność uwzględnienia regulacji w zakresie kontroli trzeźwości w regulaminie pracy, zakładowym układzie zbiorowym pracy lub obwieszczeniu pracodawcy; przeprowadzanie kontroli wobec osób współpracujących z pracodawcą na podstawie umów cywilnoprawnych takich jak umowa zlecenie, umowa o dzieło, czy B2B. Uchwalona ustawa została skierowana do Senatu, który wniósł drobne poprawki. W razie przyjęcia ustawy, przepisy dotyczące pracy zdalnej wejdą w życie już po 2 miesiącach, a dotyczące kontroli trzeźwości w terminie krótszym, ponieważ już po 14 dniach od ich ogłoszenia;
4. Pakiet Mobilności
28 lutego 2022 r. weszły w życie przepisy ustawy o zmianie ustawy o transporcie drogowym, ustawy o czasie pracy kierowców oraz niektórych innych ustaw. Celem nowelizacji jest poprawa warunków socjalnych oraz pracy kierowców, a ponadto zwiększenie swobody świadczenia usług transportu drogowego z uwzględnieniem stosowanych zasad uczciwej konkurencji przez przewoźników;
5. Pomoc obywatelom Ukrainy
Od 24 lutego 2022 r. obowiązuje ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy. Ustawa wprowadza regulacje, które m.in. upraszczają procedury legalizacji pobytu i pracy, określają środki i instytucje pomocy oraz zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej przez obywateli Ukrainy. Ponadto od 24 maja 2022 r. obowiązuje nowelizacja tej ustawy, która wprowadziła przepisy umożliwiające utworzenie systemu teleinformatycznego, ułatwiającego nawiązanie kontaktu pomiędzy pracodawcą a obywatelem Ukrainy. System ma być również dostępny w aplikacji mObywatel;
6. Podwyższenie diet na podróże służbowe dla pracowników
25 października 2022 r. weszła w życie zmiana Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej. Zgodnie z obowiązującymi przepisami obecna stawka na podróże krajowe wynosi 45 zł za dobę podróży;
7. Ponowny autozapis do PPK
W 2023 r. zacznie obowiązywać pierwszy ponowny autozapis do Pracowniczych Planów Kapitałowych. W związku z tym, pracodawcy będą mieli obowiązek ponownego odprowadzania składek za tych pracowników, którzy wcześniej zrezygnowali z odprowadzania tych wpłat. Zatem do 28 lutego 2023 r. pracodawca będzie zobowiązany poinformować osoby zatrudnione, które wcześniej złożyły deklaracje o nieodprowadzaniu wpłat na PPK, o tym że od kwietnia 2023 r. będzie ponownie odprowadzał wpłaty do PPK na ich rzecz. Powyższe nie dotyczy pracowników będących po 55 roku życia, w przypadku których ponowny zapis dokonywany jest jedynie na ich wniosek.
8. Ustawa o obronie ojczyzny
Częściowo regulacje wynikające z uchwalonej ustawy obowiązują już od 23 kwietnia 2022 r. Pozostałe przepisy zaczęły obowiązywać od początku 2023 r. Akt wprowadził istotne regulacje pracownicze w zakresie obowiązków pracodawcy w stosunku do pracowników powołanych do pełnienia służby wojskowej. Zgodnie z postanowieniami ustawy, stosunek pracy z osobą powołaną do pełnienia zasadniczej służby wojskowej albo terytorialnej służby wojskowej może być rozwiązany tylko za zgodą pracownika. Ponadto, pracownikom wezwanym do osobistego stawiennictwa przed właściwym organem w sprawach dotyczących obowiązku obrony przysługuje – na ich żądanie – zryczałtowana rekompensata za utracone zarobki.
9. Umowy zawierane elektronicznie
16 grudnia 2022 r. przekazano Prezydentowi do podpisu ustawę o systemie teleinformatycznym do obsługi niektórych umów. Regulacja wprowadza możliwość sporządzania i zawierania umów oraz rejestracji w ZUS za pomocą systemu teleinformatycznego. Umowy, które będą mogły być przygotowane za pomocą systemu teleinformatycznego to: umowa o pracę na okres próbny, na czas określony i nieokreślony; umowa zlecenia; umowa o świadczenie usług; umowa z nianią zawierana na podstawie ustawy o opiece nad dziećmi do 3 lat oraz umowa o pomocy przy zbiorach zawierana z rolnikiem.
