17 lutego br. wszedł w życie Akt o Usługach Cyfrowych (Digital Services Act). Obecnie trwają prace Ministerstwa Cyfryzacji nad implementacją regulacji do polskiego porządku prawnego. Kraje europejskie kroczą w kierunku stworzenia jednolitego rynku cyfrowego, który zapewni większe bezpieczeństwo i przejrzystość w świadczeniu usług online. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2065, przyjęte dnia 19 października 2022 r., wprowadza szereg nowych regulacji, które mają na celu ograniczenie rozprzestrzeniania szkodliwych treści w internecie, ochronę praw użytkowników oraz zwiększenie odpowiedzialności platform cyfrowych. Jakie konkretne implikacje niesie za sobą wdrożenie DSA do polskiego prawa, a także jakie wyzwania stawia to przed polskimi przedsiębiorstwami?
Nowe ramy regulacyjne dla usług cyfrowych
Akt o Usługach Cyfrowych (DSA) to nowy zbiór ogólnounijnych przepisów dotyczących usług cyfrowych świadczonych na rzecz konsumentów. Regulacja ma zastosowanie do wszystkich pośredników i platform internetowych w UE, na przykład internetowych platform handlowych, sieci społecznościowych, platform udostępniania treści, sklepów z aplikacjami oraz internetowych platform podróży i zakwaterowania.
W świetle założeń regulacji wprowadzonych Aktem o Usługach Cyfrowych, mają one zapewnić: przejrzystość decyzji i nakazów usunięcia treści, publicznie dostępne sprawozdania na temat sposobu korzystania ze zautomatyzowanego moderowania treści i poziomu błędu, harmonizację reakcji na nielegalne treści w internecie, zakaz reklamy ukierunkowanej z wykorzystaniem danych wrażliwych lub danych małoletnich, jak również większą przejrzystość przepływu informacji przez użytkowników, na przykład informacje o parametrach systemów rekomendacji i dostępnych warunkach.
Bardzo duże platformy internetowe (tak zwane VLOP) i wyszukiwarki (tak zwane VLOSE), w wyniku wprowadzenia DSA będą musiały spełniać szereg obowiązków, takich jak: przeprowadzanie ocen ryzyka, wprowadzenie środków ograniczających ryzyko, zapewnienie łatwej do odczytania i wielojęzycznej wersji ich warunków, wprowadzenie mechanizmu reagowania kryzysowego, a także utworzenie publicznego repozytorium reklam wykorzystywanych w ich usługach. Akt o Usługach Cyfrowych wymaga również, aby platformy dysponowały łatwymi w użyciu mechanizmami oznaczania nielegalnych treści. Platformy powinny terminowo przetwarzać zgłoszenia nielegalnych treści, przekazując informacje zarówno użytkownikowi, który sygnalizuje nielegalne treści, jak i użytkownikowi, który opublikował treści na podstawie swojej decyzji.
DSA zobowiązuje platformy również do posiadania punktu kontaktowego dla użytkowników, takiego jak adresy e-mail, wiadomości błyskawiczne lub chatboty. Po drugie, platformy internetowe muszą zapewnić, aby skargi były rozpatrywane przez wykwalifikowany personel oraz aby sprawa była rozpatrywana w sposób terminowy i niedyskryminacyjny. Musza one także podać jasne i konkretne powody swoich decyzji o moderacji. Po trzecie, jeśli użytkownik zdecyduje się na weryfikację decyzji, musi być ona rozpatrywana nieodpłatnie za pośrednictwem wewnętrznego systemu skarg platformy. Obecnie jedynym sposobem rozstrzygnięcia sporu między użytkownikiem a platformą jest sąd. Od 17 lutego 2024 r., użytkownicy będą uprawnieni do pozasądowego rozstrzygania sporów. Koszt ten powinien być przystępny cenowo i ponoszony przez platformę, z której korzystają.
Akt prawny o usługach cyfrowych (DSA) sprawia, że reklama musi być wyraźniej oznakowana oraz że dostępne są informacje o tym, kto umieszcza reklamę i dlaczego widzi ją użytkownik. DSA wprowadza również całkowity zakaz reklamy ukierunkowanej z wykorzystaniem chronionych danych, takich jak orientacja seksualna, pochodzenie etniczne lub religia, oraz reklamy ukierunkowanej skierowanej do nieletnich.
Nadzór nad przepisami będzie dzielony między Komisję – odpowiedzialną przede wszystkim za VLOP i VLOSE – oraz państwa członkowskie odpowiedzialne za inne platformy i wyszukiwarki w zależności od miejsca ich siedziby. Komisja będzie miała takie same uprawnienia nadzorcze jak na mocy obowiązujących przepisów antymonopolowych, w tym uprawnienia dochodzeniowe i możliwość nakładania grzywien w wysokości do 6 % globalnych dochodów.
Implementacja Aktu o Usługach Cyfrowych
Polski projekt wdrożenia DSA obecnie znajduje się na etapie konsultacji w Ministerstwie Cyfryzacji. Na podstawie opublikowanych założeń do projektu, możemy jednak ustalić główne kierunki zmierzające do implementacji Aktu o Usługach Cyfrowych do polskiego porządku prawnego. Na koordynatora do usług cyfrowych ma zostać wyznaczony Urząd Komunikacji Elektronicznej. Koordynator ds. usług cyfrowych jest organem odpowiedzialnym za stosowanie i egzekwowanie DSA w każdym państwie członkowskim.
W przypadku naruszenia postanowień Aktu o Usługach Cyfrowych – postępowanie w tej sprawie ma być inicjowane przez koordynatora do spraw usług cyfrowych w sytuacji, gdy zaszła co najmniej jedna do tego przesłanka. Powyższy proces, zgodnie z zapowiedziami, powinien ograniczać się jedynie do naruszeń w zakresie implementowanych przepisów, a kwestie indywidualne powinny być nadal rozstrzygane w ramach wewnętrznych postępowań samych dostawców usług, np. poprzez skargi.
Co ważne, Akt o Usługach Cyfrowych wprowadza funkcję, tzw. zaufanego sygnalisty. Jest to podmiot posiadający szczególną wiedzę fachową i kompetencje w zakresie wykrywania, identyfikowania i zgłaszania nielegalnych treści. Musi być niezależny od dostawcy danej platformy internetowej, jak również powinien prowadzić swoje działania w celu starannego, dokładnego i obiektywnego składania powiadomień o nielegalnych treściach. Zgodnie z założeniami polskiego projektu implementacji DSA, status zaufanego sygnalisty będzie przyznawany przez Prezesa UKE. W ramach konsultacji, pojawił się również pomysł, aby w procesie przyznawania statusu zaufanego sygnalisty omawiano ostateczną decyzję z właściwymi służbami bezpieczeństwa, które mogą dysponować istotnymi informacjami, do których dostępu nie ma Prezes UKE.
Wyzwania dla polskich przedsiębiorstw
Wdrożenie DSA stawia przed polskimi i europejskimi przedsiębiorstwami prowadzącymi działalność w zakresie pośrednictwa internetowego szereg wyzwań. Chodzi tutaj przede wszystkim o platformy handlowe, sieci społecznościowe, platformy udostępniania treści, sklepy z aplikacjami oraz internetowe platformy podróży i zakwaterowania. Po pierwsze, konieczność dostosowania się do nowych wymogów prawnych może wymagać znaczących nakładów finansowych i zmian w procesach działalności biznesowej. Przedsiębiorstwa będą musiały zainwestować w nowe technologie monitorowania treści oraz w procedury związane z zarządzaniem danymi osobowymi.
Ponadto, polskie przedsiębiorstwa działające na rynku europejskim będą musiały zapewnić zgodność z przepisami DSA we wszystkich krajach Unii Europejskiej, co może być dodatkowym wyzwaniem z uwagi na zróżnicowanie regulacji prawnych w poszczególnych państwach. Konieczne będzie także dostosowanie polityk i procedur firmowych do nowych standardów transparentności i ochrony danych osobowych.
Perspektywy rozwoju dla cyfrowego środowiska biznesowego
Pomimo wyzwań, wdrożenie DSA do polskiego prawa może przynieść także szereg korzyści dla cyfrowego środowiska biznesowego. Zwiększenie bezpieczeństwa i przejrzystości w działalności platform cyfrowych może przyczynić się do wzrostu zaufania użytkowników do usług online oraz do poprawy jakości świadczonych usług. Polskie przedsiębiorstwa mogą znaleźć także nowe możliwości rozwoju poprzez dostarczanie innowacyjnych rozwiązań zgodnych z nowymi wymogami regulacyjnymi.
Ponadto, wprowadzenie nowych standardów transparentności i ochrony danych osobowych może przyspieszyć proces cyfryzacji i rozwoju innowacyjnych rozwiązań w polskim sektorze IT. Polskie przedsiębiorstwa mogą wykorzystać to jako szansę do wzmocnienia swojej pozycji na rynku europejskim poprzez dostarczanie zaawansowanych technologicznie i zgodnych z prawem rozwiązań cyfrowych.
