Pod koniec października 2016 roku wydanych zostało kilka orzeczeń Sądu Najwyższego, które precyzują bądź rozstrzygają wątpliwości związane z problematyką windykacji roszczeń. Czy zmiany te można uznać za korzystne?
Pierwsze z orzeczeń dotyczy kwestii związanych z dochodzeniem roszczeń wynikających z czynności bankowych. W okresie od 27 listopada 2015 r. do 14 kwietnia 2016 r., zgodnie z ówczesnym brzmieniem art. 13 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, maksymalna wysokość opłaty sądowej od pozwu w zakresie roszczeń wynikających z czynności bankowych, wynosiła 1000 złotych (w przypadku innych wierzytelności, górna granica opłaty wynosiła 100 000 złotych). Mimo uchylenia tego rozwiązania w kwietniu 2016 r., problematyka ta pozostała aktualna, w zakresie postępowań wszczętych w okresie obowiązywania tej regulacji.
Uchwałą z dnia 26 października 2016 r. w sprawie III CZP 59/16, Sąd Najwyższy odpowiadał na pytanie, dotyczące zakresu obowiązywania ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Wątpliwości Sądu pytającego wzbudziło to, czy uprawnienie do uiszczenia opłat sądowych w kwocie nieprzekraczającej 1000 złotych przysługuje wyłącznie bankom, czy też również innym podmiotom, które nabyły wierzytelności bankowe.
Sąd Najwyższy postanowił, iż w sprawach o roszczenia wynikające z czynności bankowych, do uiszczenia opłaty stosunkowej w obniżonej kwocie maksymalnej, obowiązany był każdy podmiot wnoszący do sądu pismo podlegające opłacie. Przesądzono w ten sposób, iż z dobrodziejstw powoływanej ustawy, korzystać mogli nie tylko bezpośredni wierzyciele będący bankami, ale także inne podmioty, nie posiadające tego statusu, o ile nabyły wierzytelności wynikające z czynności bankowej od banku.
W tym samym dniu, 26 października 2016 roku, Sąd Najwyższy podjął także uchwałę w sprawie III CZP 56/16, odnoszącą się do kwestii międzybankowych cesji wierzytelności, stwierdzonych bankowym tytułem egzekucyjnym opatrzonym klauzulą wykonalności. Sąd Najwyższy odpowiadał w tym przypadku na pytanie, czy w postępowaniu klauzulowym wszczętym po 27 listopada 2015 r., dopuszczalne jest nadanie na podstawie art. 788 § 1 k.p.c. klauzuli wykonalności na rzecz posiadającego przymiot banku nabywcy wierzytelności objętej bankowym tytułem egzekucyjnym wystawionym przed 27 listopada 2015 r., któremu przed tą datą nadano uprzednio klauzulę wykonalności na rzecz wystawcy tego tytułu.
Sąd Najwyższy w powoływanej uchwale wskazał na przepisy ustawy likwidującej b.t.e. z polskiego systemu prawnego, przewidujące, iż postępowanie o nadanie klauzuli wykonalności b.t.e. wszczęte i niezakończone przed 27 listopada 2015 r. podlega umorzeniu, o ile nie wydano postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności. Sąd Najwyż-szy orzekł, iż stosuje się je także do postępowania w sprawie o nadanie b.t.e. klauzuli wykonalności na rzecz banku – nabywcy wierzytelności, któremu przed wejściem w życie tej ustawy nadano klauzulę wykonalności na b.t.e. W zakresie więc wniosków rozpoznanych do dnia 27 listopada 2015 roku, gdzie wydano postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności na rzecz nabywcy wierzytelności będącego bankiem, postępowanie powinno zostać kontynuowane. W pozostałych zaś przypadkach podlega ono umorzeniu.
Również 26 października 2016 roku Sąd Najwyższy, w składzie siedmiu sędziów, wydał uchwałę w sprawie III CZP 44/16. Odpowiedział w niej na pytanie co powinien zrobić sąd, w sytuacji, w której sprawa skierowana przez powoda do postępowania nakazowego, zostanie przekazana do postępowania upominawczego, wobec braku podstaw do wydania na-kazu zapłaty w postępowaniu nakazowym. W takiej sytuacji Sąd Najwyższy orzekł, iż sąd rozpoznający sprawę powinien wezwać powoda, także tego reprezentowanego przez pełnomocnika profesjonalnego, do uiszczenia pozostałej części opłaty od pozwu, w terminie tygodniowym pod rygorem zwrotu. Sąd nie może dalej prowadzić postępowania, orzekając o kosztach w orzeczeniu kończącym sprawę w danej instancji, na podstawie art. 130[3] § 2 k.p.c.
Oceniając powyższe orzecznictwo z punktu widzenia podmiotów dochodzących wierzytelności, pierwszą z uchwał należy ocenić zdecydowanie pozytywnie. Rozstrzyga ona na korzyść wszystkich wierzycieli, wątpliwości pojawiające się do tej pory w praktyce, dotyczące tego, czy z dobrodziejstwa obniżonej opłaty sądowej mogły korzystać jedynie banki, czy także podmioty, które nabyły od banków wierzytelności wynikające z czynności bankowych.
Drugie z orzeczeń stanowi potwierdzenie, że w analizowanej sytuacji zastosowanie znajdą ogólne przepisy intertemporalne ustawy likwidującej b.t.e. Z uwagi na to, iż większość postępowań wszczętych w tym trybie została już zakończona, uchwała ta w masowym obrocie nie będzie miała dużego znaczenia.
Trzecia z uchwał rozwiewa istniejące w praktyce sądowej wątpliwości i rozbieżności orzecznicze, co ocenić należy zdecydowanie pozytywnie. Przyjęte przez Sąd Najwyższy rozwiązanie wydaje się lepiej urzeczywistniać istniejące rozwiązania prawne, chociaż z punktu widzenia wierzycieli, oznaczać będzie konieczność odpowiedzi na wezwania o uzupełnienie braków fiskalnych pozwu.
Jan Prasałek
Legal expert
B2C Credit Management Division
E-mail [email protected]
