W 2017 roku wejść może w życie szereg przepisów, mających na celu ułatwienie przedsiębiorcom dochodzenia należności od nierzetelnych kontrahentów. Czy zmiany te realnie i korzystnie wpłyną na sytuację wierzycieli?
Najszersze zmiany przewidywane są w rządowym projekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności. W styczniu 2017 roku został on skierowany do komisji sejmowych. Przewiduje wprowadzenie Rejestru Należności Publicznoprawnych (dalej RNP). Zgromadzone w nim będą dane dłużników, mających zaległości podatkowe, karne, czy celne wobec organów skarbowych lub samorządu terytorialnego. Dostęp do RNP przewidziany będzie także dla przedsiębiorców, jednak wyłącznie poprzez biura informacji gospodarczej (dalej BIG).
Zmiany dotyczyć będą także funkcjonowania samych BIG. Biura będą zobowiązane do wymiany między sobą informacji o dłużnikach. Przedsiębiorca zaś, jednym wnioskiem, będzie miał możliwość skontrolowania wszystkich baz danych. BIG uzyskają dostęp do wielu ogólnodostępnych rejestrów publicznych oraz możliwość tworzenia modeli predykcyjnych. Dzięki temu będą miały możliwość lepszej oceny wiarygodności płatniczej. Dla przedsiębiorców ważną zmianą jest uznanie, iż brak usunięcia lub zaktualizowania informacji w bazach BIG, stanowi czyn nieuczciwej konkurencji i jest podstawą odpowiedzialności odszkodowawczej.
Zmianie ulec mogą także przepisy regulujące odpowiedzialność inwestora w procesie budowlanym. W szczególności dotyczyć to będzie, budzących praktyczne wątpliwości, regulacji dotyczących powstania i zakresu solidarnej odpowiedzialności inwestora za zapłatę na rzecz podwykonawcy. Rozwiązania w tym zakresie mają chronić podwykonawców i zwiększać staranność inwestorów w wyborze kontrahentów.
Planowane zmiany dotyczą także grupowego dochodzenia roszczeń. Skróceniu ulec ma czas postępowania a sama procedura zostać ma uproszczona, m.in. poprzez rezygnację z obowiązku orzekania o dopuszczalności tego trybu na rozprawie. Możliwe stanie się dochodzenie w postępowaniu grupowym roszczeń wynikających z nienależytego wykonania umowy, bezpodstawnego wzbogacenia, czy naruszenia niektórych dóbr osobistych.
Nowe regulacje dotyczyć będą także procedury cywilnej. Z 10 do 20 tysięcy podniesiona zostanie wartość przedmiotu sporu, dla spraw rozpoznawanych w postpowaniu uproszczonym. Korzystnie ocenić należy zmiany w postępowaniu zabezpieczającym. Z jednego do dwóch miesięcy wydłuży się okres, po którym zabezpieczenie upada, w razie wyroku korzystnego dla powoda. Planuje się także, że zbycie nieruchomości lub spółdzielczego prawa do lokalu, wbrew zakazowi ustanowionemu w trybie postępowania zabezpieczającego, jest nieważne z mocy prawa. Projekt ustawy przewiduje także większe uprawnienia do zawierania ugód przez podmioty publiczne. Będzie to możliwe, gdy rozwiązanie to będzie w ocenie takiego podmiotu korzystniejsze, niż potencjalny wynik postępowania sądowego.
Korzystny wpływ na zarządzanie wierzytelnościami dla przedsiębiorców mają także przepisy ustawy z 23 września 2016r. o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich. Weszły one w życie 10 stycznia 2017 r. Nakładają one na przedsiębiorców obowiązek informowania o możliwości skorzystania z pozasądowego rozwiązywania sporów na stronach internetowych, odpowiedziach na reklamacje, czy wzorach umów. Jednocześnie jednak przewidują poszerzenie możliwości skorzystania z postępowań polubownych, z zasady tańszych i szybszych niż postępowania sądowo-egzekucyjne.
Warto wspomnieć także o ustawie z 15 grudnia 2016 roku o zmianie ustawy Kodeks Postępowania Cywilnego i niektórych innych ustaw, która weszła w życie 18 stycznia 2017 r. Realizuje ona postanowienia unijnego rozporządzenia nr 655/2014 z 15 maja 2014 r., ustanawiającego procedurę europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym, w celu ułatwienia transgranicznego dochodzenia wierzytelności w sprawach cywilnych i handlowych. Umożliwi ona dokonanie zabezpieczenia roszczeń, poprzez zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego dłużnika, posiadanego w którymkolwiek z krajów Unii Europejskiej.
Analizowane projekty i ustawy ułatwić mają przedsiębiorcom dochodzenie należności od dłużników, przy jednoczesnym zapewnieniu tym ostatnim prawa do ochrony swoich praw. Podobnie korzystne skutki ma przywrócenie funkcjonalności elektronicznego postępowania upominawczego, jeżeli chodzi o dopasowanie wzorów pozwów do obowiązujących od ponad roku regulacji dotyczących odsetek. Obawy budzą natomiast projekty ustaw o komornikach sądowych i kosztach egzekucyjnych, czy prace dotyczące nowelizacji przepisów dotyczących przedawnienia roszczeń. Dla przedsiębiorców muszących odzyskiwać długi, rok 2017 będzie wymagał umiejętności szybkiego dostosowania się do zmian legislacyjnych.
Jan Prasałek
Legal expert
B2C Credit Management Division
E-mail [email protected]
